Bouw
Zijkant rups, helemaal linksonderaan de poten, in het midden 4 paar propoten en helemaal rechtsachteraan nog een paar propoten.Rupsen bestaan er in alle vormen, maten en kleuren. De kleuren van een rups zijn meestal groen of bruin, maar veel soorten hebben juist felle kleuren om af te schrikken of om aan te geven dat ze giftig zijn. De meeste soorten hebben beharing, al is deze lang niet altijd te zien. Sommige rupsen hebben afstekende haren die in rijen, kammen of punten zijn gerangschikt. Bij een aantal soorten is deze beharing irriterend bij inademing. Ook stekels komen voor, zowel verharde haar-achtige stekels als zachte (nep)stekels.
Iedere vlindersoort heeft zijn eigen rups, maar die van sommige soorten lijken sterk op elkaar. Dit geldt met name voor giftige soorten, die worden nagebootst door niet-giftige soorten om te profiteren van de oneetbaarheid van de ge-imiteerde soort. Dit wordt mimicry genoemd en komt overigens ook voor bij volwassen vlinders en bij vele andere insecten.
De kop bestaat uit een kapsel van chitine met korte voelsprieten en grote, raspende kaken. Het lange lijf bestaat uit 13 segmenten. De voorste drie zijn voorbestemd het borststuk van de vlinder te worden en heeft drie paar poten. Dit zijn de ‘echte’ poten die ook het volwassen insect krijgt. Op de middensegmenten van het achterlijf zitten tot vier paar poten (propoten) en soms komt ook nog een paar poten (propoten, pseudopoten) op het laatste segment van het achterlijf voor, zoals bij rupsen uit de familie van de spanners. Tussen de poten op het borststuk en die op het achterlijf zit een duidelijke afstand. Aan de propoten zitten haakjes, ze zijn vaak zachter dan de voorste drie paar, die meer geleed zijn.
Rupsen hebben zes kleine enkelvoudige oogjes, ocelli genoemd, die op de onderste helft van hun kop zitten, waarmee ze echter niet goed kunnen zien. Het zoeken naar voedsel doen ze met hun korte voelsprieten. Rupsen ademen niet door hun mond, maar door buisjes (tracheeën) met op elk segment aan weerszijde een opening (stigma). De buisjes vormen in het lichaam een netwerk van luchtkanaaltjes.
Veel rupsen bezitten spinklieren die in de kop zitten, waarmee ze soms voor het verpoppen een cocon maken. Ook kan een rups zich letterlijk aan een zijden draadje naar beneden laten zakken. Er zijn zelfs soorten die het spinsel in de wind laten vieren en als het gewicht van het spinsel groot genoeg is laat de rups zich aan hieraan meezweven, net zoals sommige spinnen. Hierdoor kunnen ze zich snel en over grote afstanden verspreiden. Enkele soorten gebruiken het spinsel zelfs om slakken te vangen om ze op te eten. Veel vlinders, vooral nachtvlinders, spinnen een cocon, het bekendste voorbeeld is de zijderups, de larve van de zijdevlinder. De cocon wordt later voorzichtig weer afgewikkeld en van het spinsel wordt zijde gemaakt.
Er zijn ook wel larven van andere insecten die soms wat op rupsen lijken en ook zo worden genoemd, maar meestal worden ze bastaardrupsen genoemd. Met name de larven van een groot aantal zaagwespen (afbeeldingen links) zijn rups-achtig, inclusief propoten, een breed scala aan kleuren en een bladetende levenswijze. Enkele verschillen zijn dat zaagwesplarven vaak aan elk segment propoten hebben en een iets duidelijker afgesnoerde, ronde kop. Bij sommige soorten zijn de verschillen echter moeilijk te zien, omdat ook zaagwespenlarven enkele trucjes kennen die ook bij rupsen voorkomen, zoals een uiterlijk dat sprekend lijkt op een vogelpoepje.
Ook sommige keverlarven lijken soms enigszins op een rups, zoals de larve van het elzenhaantje, maar ook veel bladrollers (familie Attelabidae). Een verschil met veel, maar niet alle rupsen is dat keverlarven vaak venstervraat vertonen; ze beginnen niet aan de rand van het blad maar in het midden waardoor er gaten ontstaan.
Verdediging
Doorzoek het forum
Zoeken met Startpagina
Startpagina Thema's
